Demograficzne zmiany na świecie są nieuniknione. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), liczba osób w wieku 60 lat i więcej wzrośnie z 1 miliarda w 2019 roku do 2,1 miliarda w 2050 roku. W Unii Europejskiej, na dzień 1 stycznia 2024 roku, ponad jedna piąta (21,6%) populacji miała 65 lat lub więcej. W Polsce, w 2023 roku, odsetek osób w wieku 65 lat i więcej wynosił 19,56%.
Starzenie się społeczeństw nie musi jednak oznaczać wykluczenia społecznego czy ograniczenia mobilności. Wręcz przeciwnie – odpowiednio zaprojektowane miasta oraz nowoczesne technologie mogą wspierać aktywność i samodzielność seniorów, umożliwiając im pełne uczestnictwo w życiu społecznym.
„Miasta przyszłości to miasta dla wszystkich pokoleń – seniorzy nie mogą być traktowani jak grupa marginalna, to aktywni uczestnicy życia miejskiego.”
Prof. Wojciech Kosiński, urbanista, Politechnika Krakowska
Mobilność seniorów to temat strategiczny?
Mobilność to nie tylko zdolność do przemieszczania się, ale przede wszystkim klucz do niezależności, dostępu do usług zdrowotnych, kultury, edukacji oraz utrzymania relacji społecznych. Ograniczenie mobilności może prowadzić do izolacji, pogorszenia stanu zdrowia psychicznego i fizycznego oraz obniżenia jakości życia.
Współcześni seniorzy są coraz bardziej aktywni i otwarci na nowe technologie. Dlatego tak ważne jest tworzenie środowisk miejskich oraz rozwiązań technologicznych, które będą odpowiadać na ich potrzeby i wspierać ich w codziennym funkcjonowaniu.
Urbanistyka w służbie wieku: jak projektować miasta dla wszystkich pokoleń?
Nowoczesne miasta coraz częściej wdrażają rozwiązania urbanistyczne uwzględniające potrzeby osób starszych:
• Chodniki z niskimi krawężnikami i antypoślizgową nawierzchnią – zwiększają bezpieczeństwo i komfort poruszania się.
• Ławki i miejsca odpoczynku co 200–300 metrów – istotne dla osób o ograniczonej wydolności.
• Oświetlenie LED i dłuższy czas trwania zielonego światła – zwiększają bezpieczeństwo na przejściach.
• Dostępność wind w przestrzeniach publicznych i transporcie zbiorowym – likwidują bariery architektoniczne.
• Centra usług zlokalizowane w pobliżu osiedli – ograniczają konieczność dalekich podróży.
Przykłady miast wdrażających takie rozwiązania:
• Barcelona – program „Superblocks” reorganizuje ruch uliczny, tworząc przestrzenie przyjazne pieszym i rowerzystom.
• Kopenhaga – promuje mobilność rowerową i bezpieczne chodniki.
• Tokio – stosuje inteligentne sygnalizacje i szeroką sieć wind.
• Kraków – członek WHO Global Network for Age-friendly Cities, wdraża programy wspierające aktywność seniorów.
• Gdynia – realizuje projekt „Gdynia 55+”, oferując szeroki wachlarz usług dla osób starszych.
Technologie wspierające mobilność seniorów
Nowoczesne technologie odgrywają kluczową rolę w wspieraniu mobilności osób starszych:
1. Aplikacje miejskie z prostym interfejsem
• „Jakdojade” – umożliwia planowanie podróży komunikacją miejską, oferując intuicyjny interfejs i funkcje dostosowane do potrzeb seniorów.
• „Google Maps” – oferuje funkcje dostępności, takie jak informacje o trasach dostępnych dla wózków inwalidzkich.
2. Systemy informacji pasażerskiej (głosowe, wizualne)
• Przystanki wyposażone w zapowiedzi głosowe i ekrany LED ułatwiają orientację osobom z dysfunkcjami wzroku i słuchu.
3. Smart przystanki i inteligentne ławki
• Wyposażone w ładowarki USB, Wi-Fi i informacje miejskie, wspierają komfort podróżowania.
4. Usługi transportu na żądanie (on-demand mobility)
• Start-upy takie jak „GoGoGrandparent” oferują usługi transportowe dostosowane do potrzeb starszych pasażerów, umożliwiając zamawianie przejazdów bez potrzeby korzystania ze smartfona.
5. Autonomiczne pojazdy i mikromobilność
• Testowane są autonomiczne minibusy, które mogą obsługiwać seniorów w strefach o ograniczonej prędkości.
Przykłady Age-Tech wspierających mobilność
W ciągu ostatnich lat na całym świecie pojawiło się wiele innowacyjnych rozwiązań technologicznych, które mają na celu poprawę mobilności i samodzielności osób starszych. Startupy i firmy technologiczne coraz częściej dostrzegają potencjał tej grupy użytkowników – zarówno pod kątem rynku, jak i społecznej odpowiedzialności. Oto kilka wybranych przykładów firm i produktów, które zmieniają codzienność seniorów:
• SilverRide (USA)
Oferuje wyspecjalizowany transport dla osób starszych, z dodatkową usługą towarzyszenia np. podczas wizyt lekarskich. Kierowcy są przeszkoleni w zakresie komunikacji i pomocy seniorom, a aplikacja umożliwia zamówienie przejazdu nawet przez telefon.
• GoGoGrandparent (USA)
Umożliwia korzystanie z Ubera i Lyfta bez potrzeby posiadania smartfona – wystarczy zadzwonić, a operator zleci przejazd. Usługa oferuje także powiadomienia dla opiekunów i członków rodziny.
• HopSkipDrive (USA)
Choć pierwotnie powstał jako bezpieczny transport dla dzieci, coraz częściej wykorzystywany jest również przez seniorów. Firma współpracuje z placówkami edukacyjnymi i instytucjami opiekuńczymi.
• RideWithVia (global)
System inteligentnego carpoolingu miejskiego współpracujący z samorządami lokalnymi. Oferuje elastyczne trasy i możliwość przewozu osób z ograniczoną mobilnością, w tym seniorów.
• Careem Assist (ZEA)
Specjalna linia usług transportowych w Dubaju, zapewniająca pomoc osobom starszym i niepełnosprawnym. Kierowcy są szkoleni w udzielaniu pomocy, a pojazdy dostosowane do potrzeb użytkowników.
• Lift Hero (USA)
Platforma transportowa dla seniorów, obsługiwana przez studentów kierunków medycznych. Kierowcy nie tylko transportują, ale też wspierają w drodze do lekarza czy apteki.
„Mobilność to podstawowa forma wolności – zadaniem technologii jest nie tylko ją chronić, ale też poszerzać dla grup wcześniej wykluczonych.”
Maria Ferré, AARP Innovation Labs
Rozwiązania Age-Tech dedykowane mobilności pokazują, jak technologia może niwelować bariery i zwiększać samodzielność seniorów. Łącząc prostotę obsługi z realnymi potrzebami użytkowników, tworzą nową jakość usług transportowych – nie tylko wygodnych, ale też bezpiecznych i godnych zaufania. Warto obserwować ten segment rynku, bo jego rola – w miarę starzenia się społeczeństw – będzie tylko rosła.
Podsumowanie: inkluzywność to przyszłość miast
Starzejące się społeczeństwa stawiają przed nami wyzwania, ale również otwierają nowe możliwości. Tworzenie miast przyjaznych seniorom poprzez odpowiednie rozwiązania urbanistyczne i technologiczne jest nie tylko koniecznością, ale także szansą na budowanie społeczeństw inkluzywnych i zrównoważonych.
Integracja urbanistyki, Age-Tech i zrównoważonego transportu to klucz do społecznej inkluzywności. Każde przejście dla pieszych, każda ławka i każda aplikacja może zdecydować o tym, czy senior zostanie w domu – czy jednak pójdzie na spacer, spotkanie, do lekarza czy do pracy.
Bo mobilność to nie tylko ruch – to godność.
BG
