Polska stoi w obliczu jednej z najpoważniejszych transformacji demograficznych w swojej historii. Starzenie się społeczeństwa nie jest już odległą prognozą, lecz rzeczywistością, która wpływa na każdy aspekt życia społecznego i gospodarczego. Wzrost liczby osób starszych niesie ze sobą wyzwania, ale także otwiera nowe możliwości, zwłaszcza w kontekście rozwoju technologii dostosowanych do ich potrzeb.
Statystyki: Obraz starzejącego się społeczeństwa
Demografia nie kłamie – świat się starzeje, a proces ten nabiera tempa z każdym rokiem. Starzenie się społeczeństw to jedno z najważniejszych wyzwań XXI wieku, wpływające na rynek pracy, systemy opieki zdrowotnej, gospodarkę i styl życia milionów ludzi.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), w końcu 2024 roku liczba ludności Polski wyniosła 37,49 miliona, co oznacza spadek o około 147 tysięcy w porównaniu do poprzedniego roku. W 2024 roku odnotowano najniższą liczbę urodzeń od zakończenia II wojny światowej – zaledwie 252 tysiące, podczas gdy liczba zgonów wyniosła 409 tysięcy.
W Polsce proces starzenia się społeczeństwa jest szczególnie dynamiczny. Obecnie ponad 25% Polaków ma 60 lat lub więcej, a do 2050 roku odsetek ten wzrośnie do ponad 40%. Co więcej, liczba osób powyżej 80. roku życia w Polsce podwoi się do ok. 3,5 miliona.
- Polska ma jeden z najszybciej starzejących się systemów demograficznych w Unii Europejskiej (Eurostat, 2023)
- W UE w 2022 roku było ponad 97 milionów osób 65+, a do 2050 roku będzie ich blisko 150 milionów
- W Niemczech, Włoszech i Japonii osoby 65+ już dziś stanowią ponad 22% populacji
Indeks starości, czyli stosunek liczby osób w wieku 65 lat i więcej do liczby dzieci w wieku 0-14 lat, wyniósł w 2024 roku 141. Oznacza to, że na 100 dzieci przypadało 141 seniorów.
Luka cyfrowa: Wyzwania w dostępie do technologii
Choć coraz więcej seniorów korzysta z internetu, nadal istnieje znacząca luka cyfrowa. Badania GUS z 2022 roku wykazały, że aż 29,9% osób w wieku 60-74 lat nigdy nie korzystało z internetu. Z kolei badanie Ericsson Consumer Lab z 2021 roku wskazuje, że 81% seniorów codziennie przegląda internet, co pokazuje rosnącą adaptację technologii w tej grupie wiekowej.
Technologie wspierające seniorów: Przykłady i inicjatywy
Starzejące się społeczeństwo to nie tylko wyzwanie, ale również ogromny potencjał konsumencki i inwestycyjny. Według Komisji Europejskiej, wartość Silver Economy w Europie do 2025 roku przekroczy 5,7 biliona euro, a globalnie może osiągnąć nawet 17 bilionów dolarów do 2030 roku (Oxford Economics).
W obliczu starzejącego się społeczeństwa Polska staje przed koniecznością adaptacji infrastruktury, usług i technologii do potrzeb osób starszych. W 2024 roku osoby powyżej 60. roku życia stanowią już ponad 25% populacji kraju, a prognozy demograficzne wskazują, że w ciągu najbliższych 15 lat liczba ta wzrośnie do ponad 30%. W odpowiedzi na te zmiany, sektor Age-Tech rozwija się również lokalnie – zarówno w formie innowacyjnych startupów, jak i inicjatyw publicznych i społecznych.
W odpowiedzi na wyzwania demograficzne, rozwijane są technologie mające na celu wsparcie seniorów:
1. Aplikacje i platformy wspierające samodzielność
• SENIORapp (Łódź) – polska aplikacja łącząca seniorów z lokalnymi opiekunami, wolontariuszami i usługodawcami (np. pomoc w domu, spacery, transport, zakupy). Startup został wyróżniony w wielu konkursach innowacyjnych i z powodzeniem zdobywa rynek regionalny.
• TeleOpieka Plus (Kujawsko-Pomorskie) – system zdalnego monitorowania zdrowia, oparty o opaski z GPS, czujniki tętna i przyciski SOS, umożliwiający szybki kontakt z centrum opieki.
• Miasto Gdynia – Opaska Życia – w ramach miejskiego programu, setki seniorów otrzymało inteligentne opaski monitorujące parametry życiowe, połączone z systemem szybkiego reagowania w razie upadku czy nagłego pogorszenia stanu zdrowia.
2. Inteligentne mieszkania i usługi lokalne
• Projekt Mieszkanie 2030 (Wrocław) – projekt demonstracyjny inteligentnego lokalu dla osoby starszej, wyposażonego w czujniki ruchu, automatyczne oświetlenie, sterowanie głosem oraz zintegrowany system przypomnień o lekach i wizytach.
• Caritas Polska – Wirtualna Opieka – pilotażowy projekt integrujący opiekę domową z monitoringiem parametrów i wideokonsultacjami dla osób samotnych.
3. Transport i mobilność
• Hop.City – polski startup oferujący elektryczne skutery i platformę mobilności miejskiej, testuje specjalne taryfy i systemy wspierające mobilność osób starszych.
• Program Dostępność Plus – rządowa inicjatywa modernizująca infrastrukturę publiczną (przystanki, windy, chodniki) oraz transport regionalny z uwzględnieniem potrzeb osób starszych i z ograniczoną mobilnością.
4. Edukacja cyfrowa i włączenie społeczne
• Uniwersytety Trzeciego Wieku online – po pandemii wiele UTW wdrożyło hybrydowe lub zdalne formy zajęć, wykorzystując platformy edukacyjne, aplikacje Zoom/Teams oraz e-learning.
• „Seniorzy w Sieci” (Fundacja Orange) – program szkoleń cyfrowych, który w 2023 roku objął ponad 20 000 osób 60+, ucząc ich korzystania z internetu, bankowości online i komunikatorów.
5. Startupy i innowacje B2B/B2G
• Kvark / Medidesk / QVITI – firmy rozwijające rozwiązania wspierające neurorehabilitację, zdalną opiekę i personalizowane terapie dla osób starszych, w tym także z zaburzeniami neurologicznymi i poznawczymi.
• Nestmedic – choć pierwotnie skierowany do kobiet w ciąży, system zdalnego monitoringu medycznego znajduje też zastosowanie w grupach geriatrycznych.
Polska jako część europejskiego ekosystemu Age-Tech
W 2024 roku Polska dołączyła do projektu „SHAFE – Smart Healthy Age-Friendly Environments” współtworzonego przez Komisję Europejską, którego celem jest integracja technologii, urbanistyki i opieki społecznej w odpowiedzi na starzenie się społeczeństw. Dzięki temu coraz więcej miast i regionów w Polsce wdraża rozwiązania, które jeszcze niedawno były dostępne jedynie w Skandynawii czy Niemczech.
Polska ma wszelkie atuty, by stać się integralną częścią europejskiego ekosystemu Age-Tech: kompetencje technologiczne, dynamiczny rynek startupowy, zaplecze medyczne oraz dostęp do międzynarodowych funduszy. Właściwe działania strategiczne i wsparcie systemowe mogą sprawić, że nasz kraj nie tylko zaadaptuje się do wyzwań starzejącego się społeczeństwa, ale stanie się eksporterem rozwiązań, które poprawiają jakość życia milionów seniorów w Europie i na świecie.
BG
