W obliczu globalnych wyzwań demograficznych i starzejących się społeczeństw, Szwecja od lat pokazuje, że możliwe jest stworzenie systemu, w którym osoby 55+ nie są odsuwane od rynku pracy, ale wręcz stanowią jego istotny filar. Dzięki świadomej polityce społecznej, elastycznym rozwiązaniom zatrudnienia i szacunkowi dla doświadczenia, kraj ten osiąga jeden z najwyższych wskaźników zatrudnienia osób w wieku 55–64 lat w całym OECD – ponad 77%.
Dlaczego Szwecja odnosi sukces w aktywizacji zawodowej seniorów?
Szwecja utrzymuje stabilną stopę bezrobocia na poziomie ok. 6,5% (dane Eurostat 2024), co czyni ją jednym z bardziej odpornych na wahania rynków pracy w Europie. Co szczególnie istotne, w grupie wiekowej 55–64 lata bezrobocie pozostaje wyjątkowo niskie, dzięki elastycznym formom zatrudnienia, kulturze szacunku do doświadczenia oraz aktywnej polityce „age-friendly workplaces”. Dla porównania, w Polsce ogólna stopa bezrobocia jest formalnie niższa – ok. 5,2%, jednak dane te nie oddają pełnego obrazu sytuacji osób starszych.
W grupie 55+, Polska wciąż zmaga się z wysokim poziomem bierności zawodowej i niską aktywnością zawodową po 60. roku życia, co wynika m.in. z wcześniejszego wieku emerytalnego, braku elastycznych modeli pracy i głęboko zakorzenionych stereotypów. Podczas gdy w Szwecji osoby 60+ są naturalną częścią rynku pracy, w Polsce wiele z nich opuszcza go zbyt wcześnie — nie z wyboru, lecz z braku alternatyw.
Szwedzki model opiera się na kilku kluczowych filarach, które łącznie tworzą środowisko sprzyjające długofalowej aktywności zawodowej:
Elastyczność jako standard
- Pracownicy mają realny dostęp do pracy częściowej, pracy zdalnej oraz elastycznych godzin.
- Przepisy i kultura organizacyjna wspierają dopasowanie pracy do możliwości i preferencji starszych pracowników, co zmniejsza wypalenie i zwiększa satysfakcję.
Age-friendly workplaces
Firmy wdrażają polityki „przyjazne wiekowi” (ang. age-friendly), które uwzględniają:
- mentoring i transfer wiedzy,
- wsparcie zdrowia fizycznego i psychicznego,
- brak presji na wcześniejsze odejście na emeryturę.
Brak barier kulturowych
- Wiek nie jest barierą do zatrudnienia lub awansu – liczą się kompetencje i wartość, jaką dana osoba wnosi do zespołu.
- Starsi pracownicy są powszechnie obecni w środowiskach biznesowych, naukowych i publicznych – nie są “niewidoczni” ani wykluczeni z życia zawodowego.
Dojrzały sektor usług i zarządzania wiedzą
Szwecja wyróżnia się także strukturą rynku, która sprzyja długiemu zatrudnieniu:
- Rozwinięty sektor usług, edukacji, zdrowia i zarządzania projektami pozwala osobom starszym pracować w sposób niewymagający fizycznie, ale wymagający intelektualnie i strategicznie.
- Wiedza, kompetencje miękkie i doświadczenie są aktywami w cenie, a nie przeszkodą.
- Praca doradcza i interimowa jest bardzo popularna wśród osób 60+, co pozwala im kontynuować aktywność zawodową w elastycznym trybie.
Kultura szacunku i racjonalności
W Szwecji panuje głęboko zakorzeniona kultura szacunku dla wiedzy i doświadczenia, niezależnie od wieku. Osoby 60+:
- pełnią funkcje zarządcze, doradcze i mentoringowe,
- są widoczne w życiu zawodowym i publicznym,
- same deklarują chęć dalszej pracy – często do 67., a nawet 70. roku życia, jeśli zdrowie i motywacja pozwalają.
Długowieczność zawodowa jest traktowana nie jako problem, ale jako naturalny etap kariery.
Co może zyskać reszta Europy?
Model szwedzki pokazuje, że aktywizacja zawodowa osób starszych to nie tylko wyzwanie, ale ogromna szansa – zarówno dla gospodarki, jak i dla samych pracowników. Kluczem nie są jedynie rozwiązania prawne, ale kultura zaufania, elastyczność i brak uprzedzeń.
Inne kraje – w tym Polska – mogą wiele zyskać, adaptując szwedzkie podejście:
- Promując zatrudnianie 55+ jako atut,
- Tworząc ścieżki pracy doradczej i interimowej,
- Ułatwiając elastyczne formy zatrudnienia,
- Oraz wspierając firmy w budowaniu środowiska przyjaznego wiekowi.
Szwecja udowadnia, że doświadczenie nie ma terminu ważności. Wręcz przeciwnie – to jeden z najcenniejszych zasobów nowoczesnego rynku pracy.
BG
