Czy osoba starsza powinna prowadzić samochód? To pytanie coraz częściej pojawia się w starzejących się społeczeństwach. Dla seniorów mobilność oznacza niezależność – możliwość dojazdu do lekarza, sklepu, a nawet pracy. Ale gdzie leży granica bezpieczeństwa? Jakie są regulacje w Polsce i na świecie? I czy technologia może odegrać tu kluczową rolę?
Polska: formalnie bez limitu wieku
W Polsce nie ma górnej granicy wieku dla kierowcy. Po 65. roku życia prawo jazdy kategorii B często wydawane jest na maksymalnie 5 lat. Obowiązkowe są badania lekarskie, ale nie testy kognitywne czy sprawnościowe. Decyzja zależy od lekarza.
Regulacje na świecie:
- Japonia: testy poznawcze od 75. roku życia. Możliwa utrata prawa jazdy.
- USA: różnice stanowe – np. Floryda wymaga testu wzroku co 6 lat dla 80+.
- Szwecja: brak obowiązkowych badań, ale lekarze muszą zgłaszać problemy zdrowotne.
- Australia: badania lekarskie od 75. roku życia i deklaracja zdolności do prowadzenia.
- Singapur: obowiązkowe badania co 3 lata po 65. r.ż., zachęty do rezygnacji z jazdy, testy pojazdów autonomicznych, rozbudowana komunikacja publiczna i edukacja cyfrowa.
Najlepsze praktyki dla seniorów za kierownicą
- Regularne badania wzroku, słuchu i sprawności poznawczej
- Kursy odświeżające z przepisów i techniki jazdy
- Korzystanie z nowych technologii: ADAS, kamery cofania, automatyczne hamowanie
- Systemy carsharingowe, transport na żądanie i wspólne przejazdy
- Integracja z bezpiecznym transportem publicznym
Dobra komunikacja publiczna jako wsparcie mobilności
Nie każdy senior musi prowadzić. Transport publiczny powinien być:
- niskopodłogowy i łatwo dostępny,
- prosty w obsłudze (intuicyjne aplikacje, biletomaty),
- gęsto rozlokowany i punktualny.
Warto też rozwijać rowery elektryczne, trójkołowce i dostępność łagodnych tras pieszych.
Autonomiczne pojazdy – przełom dla starszych osób?
Pojazdy autonomiczne są testowane na całym świecie (np. Waymo w USA). Dla seniorów oznaczają:
- mobilność mimo utraty sprawności,
- większe bezpieczeństwo,
- brak potrzeby zdawania testów i prowadzenia pojazdu samodzielnie.
W Singapurze testowane są busy autonomiczne dla seniorów w dzielnicach mieszkaniowych. To realna alternatywa, choć wymagająca jeszcze regulacji i zaufania społecznego.
Mobilność osób starszych to nie przywilej – to fundament godnego starzenia się. Samochody, transport publiczny, technologia i polityka miejska muszą współgrać, by nie wykluczać nikogo z codziennego życia. W starzejącym się społeczeństwie to jedno z najważniejszych wyzwań.
jw
Źródła:
- gov.pl – Badania kierowców: https://www.gov.pl/web/infrastruktura/badania-lekarskie-i-psychologiczne-kierowcow
- WHO: https://www.who.int/publications/i/item/9789241565684
- NHTSA: https://www.nhtsa.gov/road-safety/older-drivers
- Japan Times: https://www.japantimes.co.jp/news/2017/03/11/national/japan-launches-tests-senior-drivers-cognitive-ability-aimed-preventing-accidents/
- Toyota Guardian: https://www.toyota.com/mobility/toyota-guardian/
- LTA Singapore: https://www.lta.gov.sg/content/ltagov/en/getting_around/driving_in_singapore/senior_drivers.html
- CNA: https://www.channelnewsasia.com/singapore/self-driving-vehicles-seniors-hospitals-pilot-scheme-2929286
