W debacie o przyszłości ochrony zdrowia często mówi się o technologii, dostępie do lekarzy czy wydatkach. Tymczasem jeden z kluczowych filarów systemu – pielęgniarki i położne – znajduje się w stanie cichego, ale głębokiego kryzysu. Statystyki nie kłamią: polskie pielęgniarstwo starzeje się szybciej niż niemal jakakolwiek inna profesja medyczna.
Średni wiek pielęgniarek w Polsce to już ponad 54 lata – według raportu Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych z końca 2022 r. W przypadku położnych to około 51–53 lata. W niektórych regionach kraju średnia ta przekracza 56 lat, a są placówki, w których niemal cała kadra znajduje się w wieku emerytalnym (Źródło: NIPiP 2023).
- Pielęgniarki: średnia wieku ok. 54,1 roku (NIPiP)
- Położne: średnia wieku 51,4 roku (NIPiP)
- W niektórych szpitalach ponad 30% kadry to osoby powyżej 60 r.ż.
Demografia nie kłamie: średnia wieku wzrosła o dekadę w 15 lat
Jeszcze w 2008 roku przeciętna polska pielęgniarka miała 44 lata. W 2022 – już 54. To oznacza, że tempo starzenia się tej grupy zawodowej jest znacznie szybsze niż średnia dla ogółu społeczeństwa. Jeśli nic się nie zmieni, do 2030 roku średni wiek pielęgniarek może sięgnąć nawet 57 lat (Źródło: Rynek Zdrowia).
- 2008: średnia wieku pielęgniarki – 44 lata
- 2022: 54 lata
- Prognoza 2030: 57,2 lata (pielęgniarki), 53,7 (położne)
Znaczna część polskich pielęgniarek i położnych przekroczyła już wiek emerytalny, ale zostaje w zawodzie, by utrzymać funkcjonowanie oddziałów. W 2022 roku 34% pielęgniarek i 30% położnych miało 61+ lat. To ogromne obciążenie – fizyczne i psychiczne – dla osób, które same powinny być już objęte opieką.
- 34% pielęgniarek i 29,9% położnych – wiek 61+
- Co trzecia aktywna zawodowo pielęgniarka w wieku emerytalnym (Źródło: Prawo.pl)
Skutki? Więcej niż tylko wakaty
Starzenie się kadr przekłada się nie tylko na braki kadrowe, ale też na zmęczenie zawodowe, dłuższe absencje chorobowe i obniżenie jakości opieki. Wydłużające się kolejki, wzrost liczby błędów, brak energii do wprowadzania innowacji – to tylko część efektów. A młodych nie ma kto szkolić – luka pokoleniowa coraz trudniejsza do zasypania.
- Wysokie ryzyko wypalenia zawodowego
- Brak mentoringu dla młodego pokolenia
- Ograniczenia fizyczne starszych kadr = ryzyko dla pacjentów
Potrzebna reforma, nie kosmetyka. Aby uniknąć kryzysu, nie wystarczą dodatki finansowe. Polska potrzebuje strategii systemowej: zachęcania młodych do zawodu (np. przez stypendia i kampanie społeczne), wsparcia starszych pielęgniarek (np. przez elastyczny czas pracy), oraz wprowadzenia technologii wspierających codzienną pracę – np. systemy teleopieki, dokumentacja AI, AgeTech.
W sytuacji, gdy pielęgniarka to statystycznie kobieta po pięćdziesiątce, a młodych kadr nie przybywa, system ochrony zdrowia może po prostu nie wytrzymać presji demograficznej. Zmiana musi zacząć się już dziś – przez inwestycje, innowacje i zrozumienie, że bez stabilnego i młodego pielęgniarstwa nie będzie zdrowej Polski.
BG
