Współczesne społeczeństwa stają przed bezprecedensowym wyzwaniem starzejącej się populacji. To zjawisko, choć często omawiane w kontekście systemów emerytalnych czy opieki zdrowotnej, ma również głęboki wpływ na tak fundamentalną instytucję, jak armia. Jak przygotować się na te zmiany? Czy wojsko przyszłości będzie wyglądało zupełnie inaczej niż to, które znamy? Z całą pewnością tak – i to właśnie rozwiązania z zakresu AgeTechu, czyli technologii dla osób starszych, mogą okazać się kluczem do sukcesu.
Tradycyjnie, wojsko opierało się na młodych, sprawnych fizycznie rekrutach. Jednak w wielu krajach, w tym w Polsce, liczba osób w wieku poborowym drastycznie spada. Analiza portalu Defence24.pl wskazuje, że Polska mierzy się z problemem braku wystarczającej liczby młodych ludzi zdolnych do służby wojskowej, a duży odsetek potencjalnych rekrutów boryka się z problemami zdrowotnymi. Podobne wyzwania stoją przed Stanami Zjednoczonymi, gdzie, jak zauważa A.P. Mathew w badaniu dla ResearchGate, spadek dzietności po recesji z 2008 roku przełoży się na mniejszą liczbę 18-latków począwszy od 2026 roku, a zaledwie 23% młodych Amerykanów kwalifikuje się do służby bez specjalnych zezwoleń.
Technologia jako odpowiedź na deficyt ludzki
W obliczu tych zmian demograficznych armie świata będą zmuszone do głębokich transformacji. Jednym z kluczowych kierunków jest zwiększona automatyzacja i robotyzacja. Drony, roboty bojowe, systemy autonomiczne oraz sztuczna inteligencja staną się integralną częścią arsenału, pozwalając na wykonywanie zadań z mniejszym udziałem personelu ludzkiego, a także na zwiększenie bezpieczeństwa żołnierzy, którzy będą mogli operować w bardziej ryzykownych środowiskach za pomocą maszyn.
Armia przyszłości – zmiana profilu żołnierza przyszłości
Starzejące się społeczeństwo oznacza również, że armie będą musiały być bardziej elastyczne w kwestii rekrutacji. Możliwe jest podnoszenie limitów wieku dla rekrutów i żołnierzy zawodowych. Jak przewidywał już w 2005 roku artykuł z USAWC Press, skuteczność bojowa w przyszłości może w większym stopniu zależeć od doświadczenia i kompetencji technologicznych niż od wyłącznie „energicznej młodości”. Oznacza to, że wiedza, umiejętności analityczne i techniczne staną się równie ważne, a może nawet ważniejsze, niż czysta sprawność fizyczna.
To otwiera drzwi dla osób starszych, które posiadają unikalne doświadczenie i specjalistyczną wiedzę. Właśnie tutaj rozwiązania agetechu mogą odegrać kluczową rolę. Systemy wspomagające sprawność fizyczną, technologie monitorujące zdrowie w czasie rzeczywistym, czy zaawansowane interfejsy człowiek-maszyna to tylko niektóre przykłady narzędzi, które umożliwią starszym, doświadczonym specjalistom dłuższą i efektywniejszą służbę. Możliwe będzie także rozszerzanie kryteriów kwalifikacyjnych, aby uwzględniać osoby z różnymi umiejętnościami, a nie tylko te o najwyższej sprawności fizycznej.
Egzoszkielety – technologia AgeTech na linii frontu
Doskonałym przykładem technologii z pogranicza AgeTechu i wojskowości są egzoszkielety. Pierwotnie rozwijane z myślą o rehabilitacji osób z problemami ruchowymi czy wspieraniu seniorów w codziennych czynnościach, te zaawansowane kombinezony robotyczne zyskują coraz większe znaczenie w zastosowaniach wojskowych.
Egzoszkielety mogą w znaczący sposób zwiększyć siłę i wytrzymałość żołnierzy, niezależnie od ich wieku czy naturalnych predyspozycji fizycznych. Pozwalają na przenoszenie cięższych ładunków na dłuższych dystansach bez nadmiernego obciążania organizmu, redukując ryzyko kontuzji. Mogą także wspomagać ruchliwość, ułatwiając pokonywanie trudnego terenu czy wykonywanie precyzyjnych zadań wymagających stabilizacji.
Dla starszych, doświadczonych żołnierzy, którzy posiadają nieocenioną wiedzę taktyczną i strategiczną, egzoszkielety mogą być kluczowe w utrzymaniu ich w aktywnej służbie w roli doradców, dowódców, operatorów sprzętu czy specjalistów od analizy danych. Dzięki wsparciu technologicznemu, ich fizyczne ograniczenia mogą zostać zminimalizowane, pozwalając im skupić się na strategicznym myśleniu i wykorzystywaniu zdobytego przez lata doświadczenia. To przekłada się na efektywniejsze wykorzystanie zasobów ludzkich i zwiększenie ogólnej gotowości bojowej.
Nowe modele służby i wyzwania finansowe
W obliczu spadającej liczby młodych ludzi, armie będą musiały również rozważyć większą rolę kobiet oraz mniejszości w szeregach wojska. Nie można wykluczyć także hybrydowych modeli służby, łączących obowiązki wojskowe z zadaniami cywilnymi – na przykład wsparciem w opiece nad seniorami czy służbą zdrowia, co mogłoby przyciągnąć szersze grono obywateli. Portal Defence24.pl w maju 2025 roku sugerował nawet „optymalne rozwiązanie” w postaci powszechnego poboru, gdzie każdy obywatel zobowiązany jest do kilkumiesięcznej służby publicznej.
Warto pamiętać, że starzejące się społeczeństwa generują większe wydatki na opiekę zdrowotną i emerytury. Jak wynika z badania na ResearchGate, prowadzi to do względnego zwiększenia priorytetu bezpieczeństwa socjalnego nad bezpieczeństwem narodowym, co z kolei może skutkować presją na budżety obronne. Armie będą musiały szukać bardziej efektywnych kosztowo sposobów na utrzymanie gotowości bojowej, co ponownie naprowadza nas na inwestycje w technologię i optymalizację procesów.
Armia przyszłości, w dobie starzejącego się społeczeństwa, będzie z całą pewnością inna. Będzie bardziej technologiczna, elastyczna w rekrutacji i wykorzystaniu zasobów ludzkich, a także z większym naciskiem na specjalizację i doświadczenie. Kluczem do jej sukcesu będzie adaptacja i wykorzystanie potencjału, jaki niosą ze sobą technologie agetech, takie jak egzoszkielety, pozwalające na efektywniejsze wykorzystanie potencjału każdej jednostki – niezależnie od wieku. To nie tylko kwestia modernizacji sprzętu, ale przede wszystkim strategicznego myślenia o kapitale ludzkim w zmieniającym się świecie.
Źródła:
- Wpływ przemian demograficznych na Siły Zbrojne RP [ANALIZA] – Defence24.pl
- Fortifying the Frontlines Through National Pronatalism: Navigating Demographic Declines to Sustain America’s Armed Forces – ResearchGate (PDF autorstwa A.P. Mathew)
- Demographic Trends and Military Recruitment: Surprising Possibilities – USAWC Press
- How population aging impacts the perception of national security and military spending – ResearchGate
- 300-tysięczna armia? Rezerwy, demografia, pieniądze – Defence24.pl
