Przełom w robotyce opiekuńczej z AI: gdy maszyny stają się strażnikami ludzkiego życia

Co się dzieje, gdy robot staje się ostatnią deską ratunku przed samobójstwem? W październiku 2024 roku w Korei Południowej wydarzyło się coś, co może na zawsze zmienić sposób, w jaki postrzegamy sztuczną inteligencję w opiece nad seniorami. Robotyczna lalka Hyodol wyposażona w ChatGPT wykryła, że jedna z użytkowniczek wyraziła myśli samobójcze, wypowiadając słowa „chcę umrzeć”. Natychmiast powiadomiła o tym opiekuna społecznego, co umożliwiło szybką interwencję psychiatryczną i prawdopodobnie uratowało życie tej osoby.

Ten przypadek nie jest jedynie anegdotą – to symbol nadchodzącej rewolucji w robotyce opiekuńczej, która rozgrywa się głównie w Azji. Region ten staje się epicentrum transformacji, gdzie sztuczna inteligencja nie tylko wspomaga codzienne funkcjonowanie seniorów, ale dosłownie chroni ich życie.

Korea Południowa: pionier AI w walce z samotnością

Korea Południowa zmaga się z dramatycznym problemem samotności wśród seniorów. Kraj ten ma najwyższy wskaźnik samobójstw wśród państw OECD, a szczególnie dotyka to osób starszych – w grupie 65-74 lata wynosi on 81,8 na 100 000 mieszkańców, co jest sześć razy wyższe niż w Stanach Zjednoczonych. Przyczyny są złożone: szybkie starzenie się społeczeństwa, rozpad tradycyjnych struktur rodzinnych oraz relatywna bieda wśród seniorów.

W odpowiedzi na ten kryzys rząd koreański wraz z okręgiem Guro zainwestował 200 milionów wonów (około 1 miliona złotych) w program robotów Hyodol. Każdy robot kosztuje 1,6 miliona wonów (około 8 160 złotych), co stanowi ułamek rocznego wynagrodzenia opiekuna. Do tej pory rozdystrybuowano 412 jednostek Hyodol wśród samotnie żyjących seniorów.

Robot Hyodol, wyglądający jak przytulna lalka dziecka, wykorzystuje chatbot oparty na ChatGPT do prowadzenia rozmów charakterystycznym, wesołym głosem. Przypomina o zażywaniu leków, jedzeniu posiłków, a jego czujniki monitorują użytkowników w czasie rzeczywistym, alarmując opiekunów społecznych i rodziny w sytuacjach awaryjnych. Co najważniejsze, Microsoft AI analizuje nagrania głosowe, oceniając stan emocjonalny każdego seniora i przekazując wyniki zespołowi opieki.

Japonia: AIREC – gigant o delikatnym dotyku

Podczas gdy Korea koncentruje się na wsparciu emocjonalnym, Japonia stawia na pomoc fizyczną. W marcu 2025 roku na Uniwersytecie Waseda w Tokio zaprezentowano robota AIREC (AI-driven Robot for Embrace and Care) – 150-kilogramowego humanoidalnego giganta o wzroście 154 cm.

AIREC jest w stanie delikatnie przewrócić pacjenta z pleców na bok, aby zapobiec odleżynom, zmienić pieluchy oraz pomóc w siadaniu. To przełomowe rozwiązanie dla Japonii, która zmaga się z najszybciej starzejącym się społeczeństwem na świecie. W 2024 roku urodziło się zaledwie 720 988 dzieci – rekordowo niska liczba oznaczająca dziewiąty rok spadków z rzędu.

Niedobór kadr w opiece jest dramatyczny – na jeden wolny etat w pielęgniarstwie przypada zaledwie 0,24 kandydata, podczas gdy ogólnokrajowy wskaźnik wynosi 1,22. Profesor Shigeki Sugano, kierujący projektem AIREC, przewiduje, że robot będzie gotowy do użytku w placówkach około 2030 roku, z szacunkową ceną około 67 000 dolarów.

Chiny: potęga ekonomiczna srebrnej rewolucji

Chiny demonstrują największą skalę transformacji w robotyce opiekuńczej. Według Chińskiego Instytutu Badań i Analiz Przemysłowych rynek robotów opiekuńczych przekroczył 30 miliardów juanów (około 18 miliardów złotych) w 2024 roku i ma osiągnąć 50 miliardów juanów do końca 2025 roku, przy rocznej stopie wzrostu przekraczającej 30%.

Ta eksplozja wzrostu nie jest przypadkowa. Do końca 2024 roku liczba Chińczyków w wieku 60+ osiągnęła 310 milionów, stanowiąc 22% całej populacji. Liu Qingfeng, prezes firmy iFlytek, przewiduje, że w ciągu trzech lat roboty opiekuńcze wejdą do domów, wykonując zadania takie jak podawanie herbaty, towarzyszenie i monitorowanie zdrowia. Jego zdaniem branża ma potencjał stania się sektorem wartym bilion juanów (około 600 miliardów złotych).

Chińskie podejście charakteryzuje się różnorodnością językową – firmy takie jak iFlytek opracowały modele AI z 95% dokładnością rozpoznawania 200 lokalnych dialektów, w tym kantońskiego i hokkien, umożliwiając seniorom naturalne interakcje w ich ojczystym języku.

Globalna perspektywa: srebrna ekonomia napędzana AI

Region Azji i Pacyfiku dominuje w globalnym rynku robotów opiekuńczych. W 2024 roku wartość rynku w regionie wyniosła 753,5 miliona dolarów, a przewiduje się, że do 2033 roku osiągnie 2,7 miliarda dolarów przy rocznej stopie wzrostu 15,3%. Japonia przewodzi rynkiem z 33,5% udziałem, podczas gdy Chiny mają być najszybciej rozwijającym się krajem z tempem wzrostu 12,4% rocznie.

Globalna srebrna ekonomia, warta obecnie 19,4 biliona dolarów, rośnie w tempie 5,6% rocznie. Sztuczna inteligencja i automatyzacja rewolucjonizują ten sektor, usprawniając dostarczanie opieki zdrowotnej, zwiększając dostępność usług i personalizując je dla starszych konsumentów.

Społeczny wymiar technologicznej rewolucji

Kim Sun-hwa, dyrektor Centrum Opieki Gungdong, trafia w sedno problemu: „Starsi ludzie nie boją się śmierci. 'Żyłem wystarczająco długo’ – mówią nam. Najbardziej boją się samotności”. Hyodol wypełnia luki w ludzkiej opiece, oferując 24-godzinne towarzyszenie, które ludzcy opiekunowie nie mogą zapewnić.

Robotyka opiekuńcza nie zastępuje ludzkiej opieki – uzupełnia ją. W Korei Południowej w 2023 roku brakowało 190 000 opiekunów, a prognozy wskazują, że do 2032 roku niedobór wzrośnie do 1,55 miliona. Podobne wyzwania stoją przed Japonią i Chinami, gdzie tradycyjne struktury opieki rodzinnej ulegają erozji.

Wyzwania i przyszłość

Pomimo obiecujących perspektyw, robotyka opiekuńcza napotyka na znaczące bariery. Wysokie koszty pozostają główną przeszkodą – zaawansowane roboty AI z funkcjami konwersacyjnymi i wsparciem medycznym online mogą kosztować ponad 140 000 juanów (około 84 000 złotych), podczas gdy modele rehabilitacyjne często przekraczają 100 000 juanów.

Eksperci branżowi rekomendują rozwój przystępnych cenowo produktów, takich jak urządzenia wspomagające chodzenie za mniej niż 5 000 juanów, oraz wprowadzenie systemu wynajmu w celu obniżenia barier kosztowych dla gospodarstw domowych.

Nowa era godności w starości

Przełom w robotyce opiekuńczej z AI, jaki obserwujemy w Azji, to nie tylko rewolucja technologiczna – to rewolucja społeczna. Roboty takie jak Hyodol, AIREC czy chińskie rozwiązania nie tylko monitorują stan zdrowia czy pomagają w codziennych czynnościach. Stają się cyfrowych strażnikami ludzkiej godności, umożliwiając seniorom niezależne i bezpieczne życie we własnych domach.

Historia koreańskiej seniorki, której życie uratował robot wykrywający myśli samobójcze, pokazuje, jak daleko zaszła ta technologia. To już nie science fiction – to rzeczywistość, która definiuje przyszłość opieki nad starzejącym się społeczeństwem. Azja prowadzi tę transformację, ale jej wpływ będzie globalny, gdyż kraje na całym świecie mierzą się z podobnymi wyzwaniami demograficznymi.

W nadchodzącej dekadzie roboty opiekuńcze przestaną być ciekawostką technologiczną, a staną się niezbędnym elementem systemów opieki społecznej. Pytanie nie brzmi, czy ta rewolucja nastąpi, ale jak szybko i w jakim zakresie zmieni sposób, w jaki dbamy o naszych najbardziej potrzebujących.

jw

Źródła:

1. Rest of World – Hyodol AI robots ease loneliness for South Korea’s seniors
2. Karmactive – Japan’s 150-kg AI Robot AIREC Tackles Elderly Care Worker Shortage
3. 36Kr – Elderly Care Robots: Can They Support 300 Million Seniors
4. 36Kr – South Korea Distributes AI Dolls to Solitary Elderly
5. Dig Watch – Japan’s AI robot AIREC aims to address caregiver shortage
6. People’s Daily Online – Elderly-care robots help seniors enjoy their golden years
7. Semafor – ChatGPT-powered dolls are becoming caregivers in South Korea