Strona główna Silver Economy w Ameryce Łacińskiej: jak najszybciej starzejący się region świata buduje nową gospodarkę

Silver Economy w Ameryce Łacińskiej: jak najszybciej starzejący się region świata buduje nową gospodarkę

2025-10-01

W Buenos Aires, podczas Silver Economy Forum Latam w październiku 2024 roku, Andrea Falcone, współprzewodnicząca wydarzenia, zadała kluczowe pytanie: „Co dzieje się z aktywnością osoby po 50, 60 czy 70 latach? Co dzieje się z gospodarką?” To pytanie nie jest retoryczne – jego odpowiedź kształtuje przyszłość 88,6 miliona latynoamerykańskich seniorów, którzy do 2050 roku staną się grupą ponad 200 milionów ludzi – największą demograficzną transformacją w historii regionu.

Czy Ameryka Łacińska powtórzy błędy Europy, tworząc drogie, ekskluzywne systemy opieki nad seniorami dostępne tylko dla garstki? Czy może napisze nowy rozdział ekonomii senioralnej – inkluzywny, technologicznie zaawansowany i ekonomicznie zrównoważony? Odpowiedź kształtuje się właśnie teraz, w salach konferencyjnych Buenos Aires i Mexico City, w biurach Banku Światowego i w laboratoriach startupów technologii dla seniorów.

Demograficzne tsunami: liczby, które każdy inwestor powinien znać

Według najnowszego raportu Międzynarodowego Funduszu Walutowego z kwietnia 2025 roku, Ameryka Łacińska doświadcza najszybszego tempa starzenia się populacji na świecie. Komisja Gospodarcza ds. Ameryki Łacińskiej i Karaibów (ECLAC) podaje, że osoby powyżej 60 lat stanowią już około 13,8% całkowitej populacji regionu, jednak według prognoz demograficznych oczekuje się, że do 2050 roku 25% populacji w tym regionie będzie miało 60 lat lub więcej.

Dla porównania: Europie zajęło pół wieku, by przejść od 10% do 20% seniorów w populacji. Ameryce Łacińskiej wystarczy zaledwie 30 lat. To nie ewolucja demograficzna – to rewolucja.

Oczekiwana długość życia w regionie wzrosła gwałtownie – z 48,6 lat w 1950 roku do 75,1 lat w 2019 roku – i przewiduje się, że osiągnie 77,2 lat do 2030 roku. To osiągnięcie cywilizacyjne, ale jednocześnie wyzwanie systemowe dla krajów, które wciąż borykają się z niepełną cyfryzacją, słabymi systemami emerytalnymi i nierównościami strukturalnymi.

Wartość rynku: od niszowego do głównego nurtu

Globalny rynek ekonomii srebrnej, według różnych szacunków, ma osiągnąć wartość około 15 bilionów dolarów do 2033 roku, rosnąc w tempie 5,5% rocznie w latach 2025-2033. Ameryka Łacińska, choć obecnie stanowi niewielki ułamek tego rynku, ma potencjał na stanie się jednym z najbardziej dynamicznych regionów.

Według Cristiny Paredes, starszej funkcjonariuszki inwestycyjnej ds. sektora finansowego dla krajów Southern Cone w IDB Invest, szacuje się, że rynek Silver Economy osiągnie wartość między 2 a 15 miliardów dolarów. Ta ogromna rozpiętość nie jest błędem – to odzwierciedlenie niepewności: czy region zainwestuje w infrastrukturę i innowacje, czy pozwoli, by starzenie się stało się ciężarem, nie szansą?

International Finance Corporation: kiedy Bank Światowy stawia na seniorów

W sierpniu 2024 roku, podczas Kongresu Zrównoważonej i Inkluzywnej Bankowości w Buenos Aires, wydarzyło się coś przełomowego. Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC), członek Grupy Banku Światowego, ogłosiła uruchomienie Inicjatywy Ekonomii Srebrnej – pionierskiego programu mającego na celu tworzenie i rozwijanie rynku innowacyjnych produktów finansowych i usług dostosowanych do potrzeb populacji 50+ w Ameryce Łacińskiej i regionie Karaibów.

To nie jest kolejny program grantowy czy inicjatywa społecznej odpowiedzialności biznesu. To strategia biznesowa oparta na prostym założeniu: ten segment populacji reprezentuje miliony miejsc pracy i prawie 40% wydatków konsumenckich, dlatego instytucje finansowe muszą dostosować się, tworząc inkluzywne produkty finansowe odpowiadające unikalnym potrzebom osób starszych.

Liliana Pozzo, menedżerka ds. doradztwa w zakresie zrównoważonego finansowania w IFC dla Ameryki Łacińskiej, Caribbean i Europy, podkreśliła: „Ta szybka zmiana demograficzna w regionie stwarza zarówno znaczące wyzwania, jak i możliwości”. To nie filantropia, to kapitalizacja znaczącej okazji biznesowej. W ramach inicjatywy IFC zapewnia ukierunkowane usługi doradcze instytucjom finansowym, umożliwiając im projektowanie modeli biznesowych i propozycji wartości specjalnie dostosowanych do potrzeb osób starszych.

Dlaczego to się teraz dzieje?

Odpowiedź jest prosta: demograficzne „okno możliwości” szybko się zamyka. Odsetek populacji 60+ w regionie ma wzrosnąć do 25,1% do 2050 roku, co będzie stanowić 193 miliony ludzi. Jeśli system finansowy nie dostosuje się teraz, za 10 lat będzie musiał reagować w trybie awaryjnym – znacznie drożej i mniej efektywnie.

Międzyamerykański Bank Rozwoju: mapowanie ekosystemu

Podczas gdy IFC koncentruje się na finansach, Międzyamerykański Bank Rozwoju (IDB) robi coś równie ważnego: dokumentuje, kto, gdzie i jak działa w ekonomii srebrnej. Raport IDB „Ekonomia Srebrna: Mapowanie Aktorów i Trendów w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach” zidentyfikował 245 aktorów działających w ekosystemie ekonomii srebrnej w regionie.

Kluczowe odkrycia tego mapowania są fascynujące z perspektywy biznesowej:

większość aktorów (40%) działa w sektorach zdrowia i opieki. Przewaga tych sektorów może wynikać z faktu, że składają się one z wielu małych graczy, a także może sugerować wciąż ograniczoną rolę osób starszych w aktywnej konsumpcji, inwestycjach i na rynku pracy w regionie
90% aktorów Silver Economy zidentyfikowanych w badaniu działa wyłącznie w swoich krajach pochodzenia, a Meksyk ma najwięcej aktorów (47), po nim kraje Stożka Południowego – Brazylia, Chile i Argentyna – które mają najwyższe wskaźniki starzenia się populacji w regionie. To oznacza ogromną szansę dla firm, które potrafią skalować się międzynarodowo – rynek jest lokalny i fragmentaryczny, więc bariery konkurencyjne są wciąż słabe.
inwestycje prywatne dominują w ekosystemie ekonomii srebrnej, ponieważ prawie 3 z każdych 4 aktorów oferujących usługi dla populacji osób starszych to przedsiębiorstwa nastawione na zysk. To dobra wiadomość dla inwestorów kapitału podwyższonego ryzyka – nie ma tu ideologicznej awersji do komercjalizacji rozwiązań dla seniorów.

Studia przypadków z raportu IDB: kto robi to dobrze?

Z całkowitej liczby 245 aktorów zidentyfikowanych przez mapowanie, przyjrzymy się bliżej 11 różnym historiom rozwoju ekonomii srebrnej w regionie. Wybrane organizacje to: RAFAM Internacional (Argentyna), TeleDx (Chile), Bonanza Asistencia (Kostaryka), NudaProp (Urugwaj), Contraticos (Kostaryka), Maturi (Brazylia), Someone Somewhere (Meksyk), CONAPE (Dominikana), Fundación Saldarriaga Concha (Kolumbia), Plan Ibirapitá (Urugwaj) i Canitas (Meksyk). Organizacje te zostały wybrane na podstawie takich kryteriów jak innowacyjność modeli biznesowych, obecny rozmiar i potencjał wzrostu inicjatyw oraz ich wpływ na społeczeństwo.

Przyjrzyjmy się kilku:

Maturi (Brazylia): agencja łącząca influencerów 50+ z markami, która połączyła seniorów z firmami szukającymi autentycznych ambasadorów.
Canitas (Meksyk): platforma łącząca rodziny z profesjonalnymi opiekunami – model rynku online z weryfikacją i szkoleniem opiekunów.
TeleDx (Chile): telemedycyna specjalizująca się w diagnostyce zdalnej dla pacjentów geriatrycznych.

Te firmy nie są jeszcze jednorożcami (firmami o wartości powyżej miliarda dolarów), ale pokazują, że latynoamerykańskie technologie dla seniorów szukają własnych ścieżek – zamiast kopiować rozwiązania z Doliny Krzemowej, dostosowują je do lokalnych realiów cenowych, kulturowych i infrastrukturalnych.

Silver Economy Forum Latam: kiedy Buenos Aires staje się stolicą ekonomii długowieczności

22 października 2024 roku w Palacio Libertad (dawnym Centro Cultural Kirchner) w Buenos Aires odbyło się wydarzenie, które może być punktem zwrotnym dla latynoamerykańskiej ekonomii srebrnej. Silver Economy Forum Latam zgromadziło ekspertów, którzy dyskutowali o możliwościach i wyzwaniach stojących przed tą generacją.

Jorge Macri, szef rządu Buenos Aires, otwierając forum podkreślił znaczenie kwestii demograficznych dla miasta. Andrea Falcone, współprzewodnicząca wydarzenia, podkreśliła znaczenie pozytywnej narracji, która postrzega wiek jako atut: „Długowieczność to szansa, ale musimy przygotować ludzi i instytucje, aby ten etap był przeżywany w pełni”.

César Rafael García, dyrektor generalny i specjalista ds. Silver Economy srebrnej w AVU – innowacyjnym hubie zajmującym się problemami starzenia w Ameryce Łacińskiej – podkreślił, że do 2100 roku prawie połowa planety będzie miała powyżej 60 lat.

Guillermo Oliveto i konsumpcja generacji srebrnej

Guillermo Oliveto, dyrektor generalny i założyciel Almatrends, przedstawił raport „Gen Silver Over 50” – badanie przeprowadzone przez SEF i Almatrends na temat nawyków konsumpcyjnych i mentalności generacji srebrnej, gdzie zaprezentował najnowsze dane o wpływie generacji 50+ na rynek konsumencki.

To właśnie ten typ danych jest złotem dla inwestorów kapitału podwyższonego ryzyka: nie ogólne prognozy demograficzne, ale konkretne wzorce konsumpcji, produkty, które kupują, kanały, których używają, ceny, które akceptują.

Luka płci: kiedy starzenie się ma płeć

Tutaj przechodzimy do najbardziej niewygodnej prawdy o latynoamerykańskiej ekonomii srebrnej: to nie jest neutralna płciowo transformacja. Według ECLAC, 23,9% kobiet w Ameryce Łacińskiej żyje w ubóstwie. Dodatkowo, kobiety wchodzą w starość z poziomem ubóstwa o 33% wyższym niż ich męscy odpowiednicy.

Inicjatywa Silver Economy kładzie również nacisk na znaczenie uwzględnienia perspektywy płci w obsłudze starzejącej się populacji. Kobiety, które zazwyczaj żyją dłużej niż mężczyźni, stają przed unikalnymi wyzwaniami, które znacząco wpływają na ich dobrobyt finansowy w starszym wieku. Wyzwania te obejmują ograniczony dostęp do dostosowanych produktów finansowych, ubezpieczeń i emerytur, szczególnie ze względu na ich nieproporcjonalną reprezentację w sektorze nieformalnym. Dodatkowo, kobiety zazwyczaj zarabiają niższe pensje przez całe życie zawodowe, co skutkuje zmniejszonymi dochodami emerytalnymi po przejściu na emeryturę.

Cecilia López Mendieta, menedżerka programu SilverTech w Eidos Global, uczestnicząca w panelu na Forum Latam, zwracała uwagę na inny aspekt: „Wiele razy w wieku 45-50 lat szukamy reinwencji naszej kariery zawodowej… Kiedy myślimy o tym, jak trajektoria kariery ewoluuje w cyklu życia, dziś wygląda to jak odwrócone U”.

Innymi słowy: tradycyjny model „młodość = edukacja, dojrzałość = praca, starość = emerytura” nie działa już w rzeczywistości, gdzie ludzie żyją 30 lat po „oficjalnym” wieku emerytalnym.

Co to oznacza dla przedsiębiorców i inwestorów?

Ekonomia srebrna, która ignoruje lukę płci, nie jest zrównoważona. Produkty i usługi muszą uwzględniać realia ekonomiczne większości seniorów – a szczególnie seniorek – które nie mają dużych oszczędności ani wysokich emerytur.

To nie jest ograniczenie – to wskazówka projektowa: rozwiązania muszą być przystępne cenowo, dostępne i zaprojektowane z myślą o odporności. Startupy, które to zrozumieją, wygrają nie tylko moralnie, ale biznesowo – bo ich całkowity rynek adresowalny będzie obejmował 200 milionów seniorów, nie tylko 20 milionów z klasy średniej.

Rafael Rofman: głos eksperta Banku Światowego

Kiedy mówimy o starzeniu się w Ameryce Łacińskiej, jedno nazwisko pojawia się nieustannie: Rafael Rofman, który jest liderem programu Banku Światowego ds. edukacji, zdrowia, ochrony socjalnej, pracy i ubóstwa, obejmując Argentynę, Paragwaj i Urugwaj. Pracował nad polityką ochrony socjalnej i emerytalnej w wielu krajach Ameryki Łacińskiej, a także w innych regionach świata. Jego książka „When We’re Sixty-Four: Opportunities and Challenges for Public Policies in a Population-Aging Context in Latin America” to obowiązkowa lektura dla każdego, kto poważnie myśli o ekonomii srebrnej w regionie.

Rofman ostrzega: „Jeśli nie nastąpią zmiany w politykach, procent PKB przeznaczony na podstawowe usługi społeczne (zdrowie i edukację) oraz ochronę socjalną wzrośnie z mniej niż 25% w 2013 roku do prawie 43% w 2100 roku”. To nie jest scenariusz katastroficzny – to matematyka demograficzna.

Według Rofmana: „Urugwaj doświadcza zmian demograficznych, które nie różnią się od wielu innych krajów, choć ma pewne szczególne cechy, ponieważ są one wolniejsze. To właśnie nazywamy starzeniem się populacji. Występuje z dwóch powodów: mniej ludzi umiera i ludzie mają tyle dzieci, ile chcą i nie więcej. Te dwie cechy są wskaźnikami rozwoju społecznego kraju. W związku z tym ta zmiana demograficzna jest bardzo dobrą rzeczą”.

Ale Rofman nie jest pesymistą. Jego praca pokazuje, że starzenie się to nie wyrok, ale dywidenda demograficzna, jeśli społeczeństwa zainwestują w produktywność, edukację i zdrowie seniorów. Kraje, które to zrozumieją w latach 2025-2030, uzyskają przewagę konkurencyjną. Te, które będą zwlekać, będą reagować w trybie kryzysowym za dekadę.

Możliwości inwestycyjne: gdzie są luki w rynku?

Po zebraniu wszystkich danych, nasuwa się pytanie: gdzie polscy inwestorzy i przedsiębiorcy mogą znaleźć realne możliwości w latynoamerykańskiej ekonomii srebrnej?

1. Technologie finansowe dla seniorów z uproszczonymi interfejsami

IFC wskazuje na potrzebę tworzenia inkluzywnych produktów finansowych odpowiadających unikalnym potrzebom osób starszych. Brakuje: aplikacji do zarządzania budżetem dla osób z ograniczoną wiedzą cyfrową, produktów oszczędnościowych z gwarancjami kapitałowymi, mikroubezpieczeń zdrowotnych przystępnych cenowo dla nieformalnego sektora.

2. Telemedycyna ze sztuczną inteligencją dla diagnostyki geriatrycznej

TeleDx z Chile pokazuje drogę, ale rynek jest ogromny. Typowe choroby osób starszych wymagają bardziej złożonych, droższych traktamentów (leczenie infekcji u dziecka czy nastolatka jest znacznie łatwiejsze niż leczenie chorób przewlekłych u osób starszych). Sztuczna inteligencja może dramatycznie obniżyć koszty diagnostyki, jednocześnie poprawiając jej dokładność.

3. Platformy opieki z weryfikacją i szkoleniem

Canitas w Meksyku działa lokalnie. Ale region potrzebuje platformy regionalnej, która standaryzuje szkolenie opiekunów, weryfikuje przeszłość kandydatów i oferuje ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. Model hybrydowy łączący współpracę z lokalnymi rządami i sprzedaż bezpośrednią konsumentom może być zwycięską strategią.

4. Marketing influencerski 50+ (model Maturi)

Marki w Ameryce Łacińskiej dopiero zaczynają rozumieć, że seniorzy to potężny segment konsumencki. Maturi z Brazylii łączy marki z autentycznymi influencerami 50+, ale to wciąż niszowa agencja. Jest przestrzeń na regionalnego lidera, który zrobi to samo w Meksyku, Argentynie, Kolumbii.

5. Turystyka i hotelarstwo przyjazne dla seniorów

IDB identyfikuje turystykę jako jeden z sektorów, w których działają aktorzy ekonomii srebrnej – obejmuje ona mieszkalnictwo, turystykę, opiekę i transport. Seniorzy mają czas, często oszczędności i chęć podróżowania. Brakuje: platform rezerwacyjnych z filtrami dostępności, pakietów kompleksowych ze wsparciem medycznym, wycieczek dostosowanych do ograniczeń mobilności.

Wyzwania, których nie można zignorować

Nie chcę malować ekonomii srebrnej na różowo. Są realne bariery, które każdy przedsiębiorca musi uwzględnić:

1. Fragmentacja rynku i brak skali międzynarodowej

90% aktorów działa wyłącznie w swoich krajach pochodzenia. To oznacza, że skalowanie regionalne jest trudne – inne regulacje, inne preferencje kulturowe, inna infrastruktura płatnicza. Startupy muszą być zbudowane z myślą o lokalizacji od pierwszego dnia.

2. Przepaść cyfrowa i wykluczenie cyfrowe

Nie wszyscy seniorzy są na równym poziomie cyfryzacji. Większość nie ma dostępu do smartfonów, internetu czy nawet podstawowej wiedzy cyfrowej. Rozwiązania muszą być ultra-intuicyjne, dostępne offline lub hybrydowe (cyfrowe z elementem ludzkiego kontaktu).

3. Przystępność cenowa i siła nabywcza

23,9% kobiet w Ameryce Łacińskiej żyje w ubóstwie. To oznacza, że modele cenowe premium z USA czy Europy Zachodniej nie zadziałają. Potrzebne są rozwiązania przystępne cenowo nawet dla niższej klasy średniej.

4. Brak planów sukcesji w małych firmach

César Rafael García z AVU podkreślił, że do 2100 roku prawie połowa planety będzie miała powyżej 60 lat. Ale wielu przedsiębiorców seniorów nie ma planów sukcesji, co oznacza falę zamykania biznesów i utraty miejsc pracy.

Co Polska i Europa Środkowo-Wschodnia mogą wynieść z latynoamerykańskich doświadczeń?

Obserwując rozwój ekonomii srebrnej w Ameryce Łacińskiej, widzę kilka lekcji dla polskiego ekosystemu technologii dla seniorów:

1. Inkluzywność od początku: zamiast budować rozwiązania dla zamożnych seniorów, a potem „demokratyzować”, buduj od razu dla szerokiego rynku. To właśnie robi większość latynoamerykańskich startupów – bo nie mają wyboru.

2. Hybrydy offline i online: w regionach o słabszej cyfryzacji, najlepsze rozwiązania łączą technologię z ludzkim kontaktem. Polski sektor technologii dla seniorów może to replikować dla obszarów wiejskich.

3. Współpraca z rządami i międzynarodowymi instytucjami finansowymi: IFC, IDB pokazują, że międzynarodowe instytucje finansowe są gotowe wspierać ekonomię srebrną. Polski startup z dobrym doświadczeniem może szukać finansowania i partnerstw w tych instytucjach dla ekspansji w Europie Środkowo-Wschodniej.

4. Projektowanie uwzględniające różnice płci: nie ignoruj luki płci. Produkty muszą uwzględniać realia ekonomiczne seniorek, które często mają niższe emerytury i oszczędności.

Silver Economy jako szansa, nie obciążenie

Ameryka Łacińska stoi przed wyborem: czy traktować starzenie się jako problem do zarządzania, czy szansę do wykorzystania? Inicjatywy takie jak Inicjatywa Ekonomii Srebrnej IFC, mapowanie IDB, Silver Economy Forum Latam pokazują, że region wybiera tę drugą opcję.

Dla polskich przedsiębiorców i inwestorów to jasny sygnał: Ameryka Łacińska jest otwarta na biznes w ekonomii srebrnej. Rynek jest fragmentaryczny (łatwo wejść), potrzeby są jasne (luka płci, przystępność cenowa, przepaść cyfrowa), a instytucje międzynarodowe są gotowe wspierać (IFC, IDB, Bank Światowy).

Kluczem do sukcesu nie jest kopiowanie rozwiązań z Doliny Krzemowej, ale budowanie produktów i usług dostosowanych do lokalnych realiów: przystępnych cenowo, dostępnych i zaprojektowanych z myślą o wpływie – nie tylko o zysku.

Bo jak podkreślono w Buenos Aires: seniorzy nie są beneficjentami przyszłości. Oni są jej architektami.