Cyfrowy świat daje nam ogromne możliwości – kontakt z rodziną, dostęp do informacji, rozrywki czy usług medycznych. Coraz więcej seniorów korzysta z internetu, smartfonów i nowoczesnych urządzeń, co pozwala im być aktywnymi i niezależnymi. Niestety, wraz z rozwojem technologii rośnie także liczba zagrożeń czyhających na użytkowników sieci, a osoby starsze są szczególnie narażone na ataki cyberprzestępców. Dlatego tak ważne jest, by seniorzy poznali podstawowe zasady cyberbezpieczeństwa i umieli rozpoznawać zagrożenia.
Najczęstsze zagrożenia w sieci dla seniorów
- Phishing – oszuści podszywają się pod znane instytucje (np. banki, ZUS, firmy kurierskie), wysyłając fałszywe e-maile lub SMS-y z prośbą o podanie danych osobowych lub kliknięcie w niebezpieczny link. Phishing wykorzystuje zaufanie i emocje ofiary, często obiecując nagrody lub strasząc konsekwencjami.
- Wyłudzenia danych osobowych – cyberprzestępcy mogą próbować zdobyć dane do logowania, numery PESEL czy informacje o kartach płatniczych.
- Fałszywe strony internetowe i sklepy – mogą służyć do kradzieży pieniędzy lub danych.
- Złośliwe oprogramowanie – wirusy i trojany mogą przejąć kontrolę nad komputerem, wykradać dane lub blokować dostęp do plików.
- Ataki na urządzenia IoT (Internet Rzeczy) – coraz więcej seniorów korzysta z inteligentnych urządzeń (np. opasek zdrowotnych), które mogą być celem ataku i wycieku wrażliwych danych.
Dlaczego seniorzy są szczególnie narażeni?
Seniorzy często mają mniejsze doświadczenie w korzystaniu z nowych technologii, mogą mieć trudności z rozpoznaniem podejrzanych wiadomości czy stron internetowych, a także rzadziej korzystają z dodatkowych zabezpieczeń, takich jak uwierzytelnianie dwuetapowe28. Dodatkowo, nie zawsze wiedzą, gdzie zgłosić podejrzane sytuacje lub jak zareagować w przypadku cyberataku.
Jak dbać o swoje bezpieczeństwo w internecie?
- Stosuj silne, unikalne hasła – do każdego konta używaj innego hasła, najlepiej składającego się z liter, cyfr i znaków specjalnych6.
- Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA) – to dodatkowa ochrona, np. kod SMS przy logowaniu8.
- Nie klikaj w podejrzane linki i nie otwieraj załączników od nieznanych nadawców.
- Zawsze sprawdzaj adres strony internetowej – zwracaj uwagę na literówki i nietypowe domeny.
- Aktualizuj oprogramowanie – zarówno system operacyjny, jak i aplikacje powinny być na bieżąco aktualizowane, by chronić się przed najnowszymi zagrożeniami7.
- Nie udostępniaj danych osobowych przez e-mail, telefon czy SMS – instytucje nigdy nie proszą o takie informacje tą drogą.
- Korzystaj z pomocy bliskich lub zaufanych osób – jeśli masz wątpliwości, poproś o pomoc rodzinę lub znajomych.
- Ucz się przez zabawę – istnieją specjalne gry edukacyjne i programy, które pomagają seniorom poznać zasady cyberhigieny w przystępny sposób.
Co zrobić, gdy padniesz ofiarą cyberprzestępstwa?
Niezwłocznie skontaktuj się z bankiem, zablokuj dostęp do konta, zmień hasła i zgłoś sprawę na policję lub do odpowiednich instytucji. Warto korzystać z dostępnych narzędzi wsparcia, takich jak chatboty czy infolinie dla seniorów, które pomagają w rozpoznaniu i zgłoszeniu cyberprzestępstwa.
Świat cyfrowy to wiele korzyści, ale także zagrożeń. Kluczem do bezpiecznego korzystania z internetu jest ostrożność, edukacja i świadomość zagrożeń. Seniorzy, którzy poznają podstawowe zasady cyberbezpieczeństwa, mogą czerpać z internetu pełnymi garściami, nie narażając się na niepotrzebne ryzyko. Warto korzystać z dostępnych materiałów edukacyjnych, prosić o pomoc bliskich i nie bać się pytać – bezpieczeństwo w sieci to sprawa każdego z nas.
Źródła:
- „SAFEGUARDING IN THE INTERNET OF THINGS AGE: A COMPREHENSIVE REVIEW OF SECURITY AND PRIVACY RISKS FOR OLDER ADULTS”7
- „Older adults’ safety and security online: A post-pandemic exploration of attitudes and behaviors”2
- „Exploiting Human Trust in Cybersecurity: Which Trust Development Process Is Predominant in Phishing Attacks?”3
- „Cybersafety Card Game: Empowering Digital Educators to Teach Cybersafety to Older Adults”4
- „SeniorSafeAI: LLM-based Chatbot to Assist Senior Citizen Victims of Cybercrime”5
- „Enhancing Personalised Cybersecurity Guidance for Older Adults in Ireland”6
- „Watch My Health, Not My Data”: Understanding Perceptions, Barriers, Emotional Impact, & Coping Strategies Pertaining to IoT Privacy and Security in Health Monitoring for Older Adults”
